Hiệp hội Điều cho biết điều nhân Việt Nam xuất khẩu tới trên 40 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó Mỹ là thị trường nhập khẩu điều nhân lớn nhất của Việt Nam, chiếm gần 40%; các nước châu Âu gần 30%, kế đến là Trung Quốc khoảng 20%, Úc hơn 11%. 

Kể từ năm 1992 khi Việt Nam xuất khẩu lô hàng điều đầu tiên qua thị trường Trung Quốc, đến nay, Trung Quốc là một trong những nước nhập khẩu điều lớn nhất của Việt Nam. Hơn 99% kim ngạch xuất khẩu điều từ Việt Nam sang Trung Quốc là điều nhân.

Tổng thư ký Hiệp hội Điều Việt Nam cho biết, Trung Quốc rất khó phát triển cây điều bởi vị trí địa lý và điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu không phù hợp. Bởi vậy, đối với sản phẩm điều Trung Quốc phải nhập khẩu hoàn toàn. Trung Quốc là nước láng giềng với Việt Nam nên đó là điều kiện thuận lợi để Việt Namphát triển mua bán biên mậu với nước này. Quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc rất đầy đủ và thông thoáng (Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – Trung Quốc, Trung Quốc - ASEAN,...). Các điều kiện mua bán, thanh toán, vận chuyển tương đối dễ dàng, thị trường này cũng khá dễ tính trong yêu cầu về chất lượng sản phẩm.

Chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam cho biết thêm, người dân Trung Quốc rất thích ăn điều Việt Nam và họ sẵn sàng mua giá cao hơn điều châu Phi.

Tuy nhiên, theo thông tin từ đại diện Hiệp hội Điều Việt Nam, thời gian qua Trung Quốc đã quay sang chế biến xuất khẩu điều. Các doanh nghiệp nước này đang đầu tư xây dựng nhiều nhà máy chế biến hạt điều nhân và đóng gói sản phẩm chế biến sâu xuất khẩu ở đảo Hải Nam và ở tỉnh Quảng Đông. Nhiều thương nhân Trung Quốc đến Việt Nam học nghề chế biến hạt điều và nhiều khả năng trong vài năm nữa Trung Quốc sẽ không còn nhập khẩu hạt điều của Việt Nam nữa. Thay vào đó, phía Trung Quốc sẽ trực tiếp mua điều thô từ châu Phi và máy móc công nghệ tách vỏ hạt điều của Việt Nam để tự chế biến cung cấp cho thị trường nội địa.

Theo đánh giá của Tổng thư ký Hiệp hội Điều Việt Nam, việc các doanh nghiệp Trung Quốc tập trung đầu tư chế biến sản phẩm điều, đặc biệt là những sản phẩm có hàm lượng GTGT cao mà doanh nghiệp Việt Nam còn ít quan tâm như điều chiên muối tại Trung Quốc là việc làm rất bình thường.

Chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam nhận định, việc làm của Trung Quốc hiện tại chưa phải là mối nguy đáng ngại vì Trung Quốc không có lợi thế so sánh như của Việt Nam. Việt Nam có thị trường Campuchia, 2 tỉnh Nam Lào nên vùng nguyên liệu tương đối tốt. Trong khi đó Trung Quốc không có nguyên liệu. Thứ nữa, công nghệ của Trung Quốc đi sau Việt Nam, các doanh nghiệp kinh doanh điều Trung Quốc chắc chắn kinh nghiệm tổ chức sản xuất không bằng Việt Nam, thậm chí người tiêu dùng trên thế giới còn có tâm lý ngại mua thực phẩm Trung Quốc.

Không chỉ hạt điều mà với các mặt hàng khác Trung Quốc cũng có chiêu bài như thế. Văn hóa kinh doanh của Trung Quốc rất nhiều chiêu trò, không lường trước được. Trong tương lai nếu các doanh nghiệp Trung Quốc quyết tâm sản xuất điều thì nước này sẽ là đối trọng đáng kể của Việt Nam.